Van Maanen Hans van Maanen
klikklikklikklik

Een op negen

De Volkskrant, 9 oktober 2004

De Dam in Amsterdam licht deze maand roze op, net als het stadhuis van Vilnius, de Tafelberg bij Kaapstad en nog zo wat markante plekken in de wereld. Dit alles in het kader van oktobermaand-borstkankermaand: er moet meer aandacht komen voor borstkanker, en voor vrouwen met borstkanker.

Met dat laatste is niets mis, maar is het werkelijk nodig vrouwen zich een maand lang weer eens zorgen te laten maken over borstkanker? Zou het niet beter zijn vrouwen zich een maand eens géén zorgen te laten maken over borstkanker?

Uit elke studie die hiernaar wordt gedaan, blijkt dat vrouwen hun risico op borstkanker ernstig overschatten. Het kan haast niet anders of dat komt door alle acties en alle publiciteit - en dan vooral door die befaamde, begin jaren negentig door de Amerikaanse kankervereniging bedachte kreet dat vrouwen een kans van een op negen hebben om borstkanker te krijgen. Ook in deze oktobermaand valt hij geregeld.

Veel dramatischer kan het probleem niet worden samengevat - het dreigement was dan ook bedoeld om vrouwen aan te zetten tot deelname aan het screeningsprogramma voor borstkanker. En al is het cijfer op zich niet onjuist, het is wel een zeer grove vereenvoudiging van de werkelijkheid. De tabel geeft een beter beeld.

Leeftijd Over-levend Sterfte Diagnose borstkanker
totaal  hart borst
20-29 1000 3 0 0 0
30-39 997 7 1 1 4
40-49 990 17 3 3 15
50-59 973 40 8 6 24
60-69 933 93 30 10 27
70-79 840 218 97 11 22
80-89 622 622 323 15 16
Totaal 1000 462 46 109

We beginnen met duizend meisjes, en bekijken per tien jaar hoeveel er overlijden en, in de laatste kolom, hoeveel er te horen krijgen dat ze borstkanker hebben.

Van de vrouwen die nu twintig zijn, zal 99 procent de veertig halen. Slechts 16 procent zal overlijden voor haar zeventigste verjaardag, en een ruime meerderheid, 62 procent, wordt hoogbejaard.

Uit de vierde en vijfde kolom blijkt dat er uiteindelijk tienmaal zoveel vrouwen overlijden aan hart- en vaatziekten als aan borstkanker. Van alle vrouwen die nu twintig zijn, zal zowat 50 procent overlijden aan hart- en vaatziekten, en slechts 5 procent aan borstkanker. Het roze lijkt dus wat misplaatst - eigenlijk hoeven vrouwen onder de zestig, zeventig zich hoe dan ook niet heel veel zorgen te maken.

In de laatste kolom blijkt dat ten slotte 109 van de 1000 vrouwen te horen heeft gekregen dat ze borstkanker hebben: een op de negen. Dat cijfer is dus berekend over een heel vrouwenleven, van twintig tot negentig. Dat is wel lang; de kans op borstkanker binnen bijvoorbeeld tien jaar - een meer afzienbare termijn - haalt bij lange na de tien procent niet. Zelfs voor een vrouw van vijftig is de kans dat er binnen tien jaar bij haar borstkanker wordt geconstateerd 2,5 procent, en de kans dat ze binnen tien jaar eraan overlijdt 0,6 procent. Inmiddels overleeft zeventig procent van de vrouwen bij wie borstkanker wordt geconstateerd, meer dan tien jaar.

Hoewel borstkanker een belangrijke oorzaak van vroegtijdige sterfte is, is hij niet belangrijker dan bijvoorbeeld longkanker, en veel minder belangrijk dan hart- en vaatziekten. Vrouwen gaan in Nederland nu eenmaal zelden voor hun zestigste dood - maar áls een vrouw slecht nieuws hoort, gaat het meestal over borstkanker. Sterker, borstkanker is voor middelbare vrouwen vaak de enige dodelijke ziekte waarmee ze nog worden geconfronteerd. Daardoor, en door alle acties en publiciteit, maakt hij extra veel indruk.

Een maandje geen zorg rond borstkanker zou stellig een hoop rust geven.