Van Maanen Hans van Maanen
klikklikklikklik

Meer gewonden na winst

Krantje

23 april 2005

Als Nederland een voetbalwedstrijd dreigt te winnen, moet er meer politie op de been komen dan wanneer ons land bij voorbaat kansloos lijkt. Dat althans is de aanbeveling van onderzoekers van de universiteit van Cardiff in Wales: 'Verwondingen door geweld die nopen tot een bezoek aan de Eerste Hulp komen vaker voor als het nationale team wint dan wanneer het verliest. Het soort sport maakt niet uit.'

Een opmerkelijke bevinding, die dan ook veel aandacht in de verschillende media kreeg. Talloze kranten meldden het, en in het VARA-programma Nieuwslicht vond wetenschapsjournalist Simon Rozendaal het het belangrijkste nieuws uit de wetenschappelijke bladen --- hij had het nieuwtje tweedehands uit New Scientist, maar goed.

Kaakchirurg Vaseekaran Sivarajasingam — al veel langer geïnteresseerd in geweldpreventie — en statisticus Simon Moore trekken de conclusie uit een analyse van de bezoekcijfers van de eerstehulpafdeling in Cardiff tussen mei 1995 en mei 2002. Ze verzamelden de wedstrijduitslagen van de nationale voetbal- en rugbyteams, en lieten de computer het verband uitrekenen. In het blad Injury prevention (dl. 11 nr. 2 (april 2005), p. 69-70) doen ze verslag. Het artikel wordt ontsierd door een paar rare rekenfouten, maar er is wel uit te komen.

In de zeven jaar die de onderzoekers onder de loep namen, werden in totaal 27.840 mensen behandeld en speelde Wales 74 rugby- en 32 voetbalwedstrijden. Omdat er kennelijk ook na middernacht na een wedstrijd nog mensen in elkaar worden geslagen, telden ze de dag na de wedstrijd mee. Uiteraard was het EHBO-bezoek hoger op en na wedstrijddagen (gemiddeld 30,3) dan op andere dagen (21,9). En inderdaad, op de dagen dat Wales won, waren er significant meer slachtoffers (gemiddeld 32,6) dan op dagen dat Wales verloor (25,4). Anders gezegd, op de dag van de wedstrijd en de dag daarop moet de afdeling rekening houden met 2,3 extra bezoekers als Wales wint. Dat is goed om te weten, qua planning.

Behalve als de wedstrijd in het weekend valt, want dan komen er, winst of verlies, maar 17,5 mishandelde mensen langs. Hoe dat zit, blijft in het midden. (Er waren volgens het artikel 72 weekends met een wedstrijd en 658 weekends zonder. Een mooie vraag voor een hoofdrekentest: hoeveel weekends zijn er in zeven jaar?)

Het voetbalteam van Wales speelde in de onderzochte periode niet 32, maar 44 wedstrijden. Er is bij voetbal namelijk nog een andere mogelijkheid dan winst en verlies, en dat is gelijkspel. Wales speelde 12 keer gelijk, won 11 keer en verloor 21 keer. Maar gelijke spelen maken de statistiek meteen een stuk ingewikkelder, dus die telden de onderzoekers maar niet mee.

Van het rugbyteam van Wales werden 74 wedstrijden bekeken: 40 gewonnen, 34 verloren. Gelijkspel is bij rugby erg zeldzaam.

In totaal geeft dat 44 + 74 = 118 wedstrijden. Maar de onderzoekers melden dat er 115 wedstrijddagen waren. Ach natuurlijk: op 5 oktober 1996, 6 juni 1998 en 5 juni 1999 speelden zowel het voetbal- als het rugbyteam. Dan zullen er dus wel extra veel mensen op de been zijn geweest, maar ook daarover horen we niets. Op alledrie de dagen won het rugbyteam maar verloor het voetbalteam. Hoe zouden die dagen gecodeerd zijn?

Het bijeenvegen van voetbal en rugby is toch al een beetje merkwaardig. Bij een voetbalwedstrijd komt er veel meer politie naar het centrum van Cardiff dan bij een rugbywedstrijd, en dat zal ongetwijfeld gevolgen hebben voor het verloop van eventuele ongeregeldheden en aantallen slachtoffers.

Het koppelen van een paar lijstjes en daarop een computerprogramma loslaten hoeft niet veel meer dan een achternamiddag te kosten. Een beetje sociologisch begrip vergt wat meer.

Wedstrijduitslagen hebben voor supporters namelijk een betekenis. Met 1-0 winnen in een oefenwedstrijd tegen Qatar (23 februari 2000) is wat anders dan 1-0 om de wereldbeker tegen Wit-Rusland (6 oktober 2001). Ook een gewonnen wedstrijd kan uitschakeling in een toernooi tot gevolg hebben en reden tot enige onvrede en geweldpleging.

Een gelijkspel kan zowel voordelig als onvoordelig uitpakken, een reden tot trots als tot schaamte zijn, afhankelijk van wat er op het spel staat. Ook na een fatale 1-1 kan de boel kort en klein geslagen worden.

Het is niet de uitslag, of zelfs het doelsaldo, dat mensen de straat opjaagt en tot gewelddadigheden aanzet, maar de betekenis die de uitslag voor hen heeft.

En soms doet de uitslag er helemaal niet toe. Er zouden op 17 april stellig ook rellen zijn uitgebroken als niet Ajax maar Feyenoord in de laatste minuut een doelpunt had gescoord. Of als het 2-2 was gebleven. Een wedstrijd tegen Jamaica zal in Wales toch wat anders betekenen dan een wedstrijd tegen Engeland — de term 'risicowedstrijd' is niet voor niets bedacht.

Er is sociologie, en er is postzegels verzamelen, om het eens met de natuurkundige Ernest Rutherford te zeggen.