De maagdenprik: een mislukt experiment?

Argus, 24 juli 2018

De ernstigste bijwerking van vaccinaties is de discussie over vaccinaties. Bij de invoering van het HPV-vaccin, tegen baarmoederhalskanker, werd er al tegen gewaarschuwd: op een gegeven moment raakt de burger overvoerd door al die verschillende prikken en al die bijbehorende campagnes, en volgt een terugslag waarin het nut van alle vaccinatieprogramma's in twijfel wordt getrokken.
Dat moment lijkt aangebroken nu het RIVM heeft bekendgemaakt dat het enthousiasme voor de HPV-vaccinatie verder is bekoeld: 46 procent van de meisjes uit 2003 is ingeënt, een kwart minder dan twee jaar eerder, toen nog 61 procent een prik kwam halen. Het RIVM voegde er meteen maar als dreigement aan toe dat hierdoor per jaar 'ongeveer zestig minder gevallen van baarmoederhalskanker worden voorkomen' --- en dat was nog een 'conservatieve berekening'.
Het is dezelfde retoriek die wordt gehanteerd in de voorlichting voor het vaccinatieprogramma tegen kinderziekten. Maar het HPV-programma is volstrekt iets anders dan die kinderprogramma's, en door zo te mokken over de HPV-vaccinatie stelt het RIVM ook de andere bestaande vaccinaties in de waagschaal.

HPV-vaccinatie kan het best beschouwd worden als een duur en overdreven verjaarscadeau dat oom Overheid aan al zijn nichtjes wil geven. Ze heeft er hoogstwaarschijnlijk helemaal niets aan (ruim 99 procent van de meisjes krijgt in het geheel geen baarmoederhalskanker, en bijna 40 procent van de gevaccineerde meisjes wordt desondanks besmet), maar het kost oom wel, volgens de meeste berekeningen, 400 euro per kind. Terwijl die meiden al een veel mooier en beter cadeau hebben gekregen: een tegoedbon van 100 euro voor het screeningsprogramma dat ze vanaf hun dertigste mogen gaan volgen. Screening halveert het aantal sterfgevallen aan baarmoederhalskanker van 200 naar 100 per jaar, vaccinatie halveert dat aantal --- in de optimistische scenario's --- nog eens, van 100 naar 50. Ter vergelijking: longkanker eist ongeveer 4400 vrouwenlevens per jaar, borstkanker 3150 en darmkanker 1900; baarmoederhalskanker staat zelfs niet in de toptien van meest voorkomende kankers --- en daar is dus een dubbel preventieprogramma voor opgetuigd. Vorig jaar kreeg het bevolkingsonderzoek naar baarmoederhalskanker via het uitstrijkje bovendien een nieuwe opzet, waardoor besmetting met het virus beter kan worden vastgesteld --- hoe efficiënter de screening, hoe minder vaccinatie daar nog aan toevoegt.

In zijn advies in de aanloop van de HPV-vaccinatie, in 2008, moest de Gezondheidsraad zich in akelige bochten wringen om baarmoederhalskanker tot een 'omvangrijk' en 'urgent' probleem voor de volksgezondheid te bestempelen --- het kwam de raad op forse kritiek te staan. Het lijkt erop, nu de vaccinatiegraad onder de vijftig procent is gekomen, dat het volk het probleem eigenlijk ook niet zo omvangrijk en urgent voor de gezondheid vindt.
De Gezondheidsraad komt eind dit jaar met een nieuw advies over de HPV-vaccinatie. Zou het een idee zijn om de meidenprik gewoon weer uit het Rijksvaccinatieprogramma te verwijderen? Erkennen dat het experiment mislukt is en dat het hele programma voor de Nederlandse situatie ongeschikt, duur en overbodig is? Overhaast ingevoerd, en contraproductief?
Het leek een mooi cadeau dat oom had bedacht, maar de helft van de bevolking stelt het niet op prijs --- om wat voor reden dan ook. Als de andere helft van de ouders gewoon tegen de tijd dat ze hun dochters seksuele voorlichting geven meteen de mogelijkheid van vaccinatie ter sprake brengen, is het effect hetzelfde en zijn we van een hoop discussie af. Waarmee de overheid, en het volk, zich ook weer kunnen richten op de vaccinaties --- en de uitstrijkjes --- die wél belangrijk zijn voor de gezondheid.