Kwakzalverij

De Volkskrant, 27 november 2004

In de rij bij de supermarkt werd ik aangesproken door een vriendelijke, iets te dikke jonge vrouw.

'Staat u ook in deze rij?'

Voordat ik een snedig antwoord had kunnen geven, vervolgde ze: 'Ik bedoel deze rij, voor het kraampje van de Hartstichting, om je cholesterol te laten bepalen?'

Ik knikte. 'Hoezo, wat is daar mis mee?'

'Alles,' antwoordde ze. 'Meneer, begin er niet aan.'

'Leg uit.'

'Het is eigenlijk een schandalige actie - gelukkig is hij al bijna afgelopen. U weet wat cholesterol is?'

'Dat is toch iets in je bloed dat niet te hoog moet zijn want anders krijg je het aan je hart?'

'Nee, niet helemaal,' doceerde ze direct. 'Een hoog cholesterol is geen ziekte zoals mazelen. Het enige is, dat in een grote groep mensen met hoog cholesterol meer hartziekten voorkomen dan in een groep mensen met laag cholesterol. Je kunt een hoog cholesterol hebben, en toch heel gezond zijn. En andersom treffen hartziekten nog steeds voornamelijk mensen met een prima cholesterol. Dus het zegt niet zoveel - zeker niet zoals ze het hier doen.'

'Ze prikken toch in je vinger?'

'Ja, en dan melden ze je cholesterol. En dan? Wat moet je daarmee? Ten eerste zegt een enkele meting niet zoveel - volgens de regels van de kunst moet je het zeker drie keer meten - en ten tweede zegt zo'n getalletje op zich niets. Het gaat, zeker bij een verhoogd cholesterol, om de verhouding tussen de verschillende soorten cholesterol. Je hebt HDL- en LDL-choleste...'

'Maar stel nou dat ik een hoog cholesterol heb?' onderbrak ik haar haastig.

'Twee derde van de Nederlanders heeft een hoog cholesterol, dus daar zou ik niet van opkijken. Als uw cholesterol verhoogd is, dan moet u van de Hartstichting gezond eten, en veel bewegen, zeggen ze. Maar ja, dat moet u toch al, daar heb je geen hoog cholesterol voor nodig.'

'Nou,' zei ik, 'ik zou toch wel ongerust worden.'

'Precies,' antwoordde de vrouw. 'En dan gaat u naar de huisarts. En dan mag die weer praten als Brugman om u duidelijk te maken dat het geen zin heeft om zomaar wat cholesterol te meten. Daar is lang over nagedacht, en dat heeft iedereen zo al vijf jaar geleden besloten.'

'Dus de Hartstichting fietst gewoon door dat beleid heen?'

'Zo is het. Het zou me niet verbazen als de huisartspraktijken straks vollopen met mensen die allemaal cholesterolverlagende medicijnen willen. Ze slikken liever een pil dan dat ze stoppen met roken. Rookt u?'

'Nee,' antwoordde ik naar waarheid.

'Heeft u diabetes? Hoge bloeddruk? Hebben uw ouders of broers of zussen hartproblemen?'

'Nee, ook niet.'

'Dan heeft u in deze rij echt niets te zoeken, hoor. Laat het cholesterol maar zitten.'

'Maar,' vroeg ik eindelijk, 'hoe weet u dat allemaal? En waarom maakt u zich er zo druk over?'

'Ik ben huisarts,' zei ze. 'En ik kan me hier erg kwaad over maken. Wij proberen het allemaal zo rationeel en zo kosteneffectief mogelijk te doen, krijgen we dit soort onzin. Al onze inspanningen voor niets. Het is pure verlakkerij, alleen voor de glorie van de Hartstichting. Laten ze zich druk maken over hoge afkoopsommen in plaats van hoog cholesterol! Weet u wel hoeveel die Manger Cats heeft meegekregen?'

Ze werd nu echt boos.

'Kom, kom,' probeerde ik haar wat te kalmeren. 'Dat heeft er toch niets mee te maken?'

Maar ondertussen had ze me wel overtuigd - en ik schoof van de kwakzalverij snel over naar de kassarij.